अवीट गोडीचे गाणे - रामजी की निकली सवारी

          'रामजी की निकली सवारी' हे  अवीट गोडीचे गाणे सरगम या चित्रपटातील आहे. हे गीत आनंद बक्षी यांनी लिहिले असून मोहमद रफी यांनी आपल्या सुरेल आवाजात गायले आहे. हे गीत लक्ष्मीकांत-प्यारेलाल यांनी संगीतबद्ध केले. हे गीत ऋषी कपूर यांचेवर चित्रित केलेले आहे. 

           आनंद बक्षी यांनी पहिल्या कडव्यात रामाचे किती सुंदर वर्णन केले आहे. डोक्यावर मुकुट सजवलेला आहे. चेहरा प्रसन्न असून त्यावर आनंद आहे. हातात धनुष्य असून गळ्यात पुष्पमाला आहे. असा हा सगळ्यांचा स्वामी असून आपण त्याचे दास म्हणजेच सेवक आहोत. असा हा विष्णूचा अवतार राम असून त्याच्यापुढे नतमस्तक होऊ या. 

             राम रावणाचा वध करून अयोध्येत परत आला आहे व त्याची मिरवणूक निघालेली आहे. सर्व स्त्री-पुरुषांना रामाच्या दर्शनाची आस लागलेली आहे. त्याचे दर्शन व्हावे यासाठी सर्व अयोध्यावासी व्याकुळ झालेले आहेत. त्याचे एकदा दर्शन घेतले तरी मन भरणार नाही. परत परत (शंभरवेळा) दर्शन घेतले तरच मन भरणार आहे. म्हणूनच रथ हाकणाऱ्याला सांगितले कि तुझा रथ हळू हळू चालव म्हणजे सर्व अयोध्यावासीयांना रामाचे मन भरून दर्शन घेता येईल. 

           तिसऱ्या कडव्यात आनंद बक्षी यांनी थोडक्यात रामाची गोष्ट सांगितली आहे. रामाने चौदा वर्ष वनवास भोगून आपल्या आई-वडिलांचे वचन पाळले. रावणाने रामाला फसवून सीतेचे अपहरण केले. रामाने हनुमान व वानरांच्या मदतीने रावणाचा वध करून सीताला सोडवले व लंका जिंकली. राम विजयी होऊन अयोध्येत परत आला आहे व त्याची मिरवणूक निघालेली आहे.

         चौथ्या कडव्यात आनंद बक्षी यांनी रथात आरूढ झालेल्या रामचे वर्णन असे केले आहे, 'एका बाजूला लक्षुमण उभा आहे तर दुसऱ्या बाजूला सीता उभी आहे. मध्ये जगाचा पालनकर्ता असा राम उभा आहे. या तिघांची मिरवणूक अयोध्येतून निघालेली आहे.'  

          या गीतात आनंद बक्षी यांनी विजयी होऊन अयोध्येत परतलेल्या रामाचे सुंदर वर्णन केले आहे. मोहमद रफी यांनीही आपल्या सुरेल आवाजात हे गीत गायले आहे. म्हणूनच हे गीत परत परत ऐकावेसे वाटते. 

 सर पे मुकुट सजे मुख पे उजाला
मुख पे उजाला
हाथ धनुष गले में पुष्प माला
हम दास इनके यह सबके स्वामी
अंजान हम यह अंतरयामी
शीश झूकाओ राम गुण गाओ
बोलो जय विष्णु के अवतारी

रामजी की निकली सवारी,॥
रामजी की लीला है न्यारी ,

धीरे चला रथ ओ रथ वाले,
तोहे खबर क्या ओ भोले भाले,
एक बार देखे दिल ना भरेगा,
सौ बार देखो फिर जी करेगा ,
व्याकुल बड़े हैं काब्से खड़े हैं ,
दर्शन के प्यासे सब नर और नारी,
रामजी की निकली सवारी,
रामजी की लीला हैं न्यारी न्यारी ,

चौदह बरस का वनवास पाया,
माता पिता का वचन निभाया ,
धोखे से हर ली रावण ने सीता,
रावण को मारा लंका को जीता ,
तब तब यह आए तब तब यह आए ,
जब जब ये दुनिया इनको बुलाये,
रामजी की निकली सवारी,
रामजी की लीला है न्यारी

रामजी की निकली सवारी,
रामजी की लीला है प्यारी
एक तरफ लक्ष्मण एक तरफ सीता
बीच में जगत के पालनहारी
रामजी की निकली सवारी,
रामजी की लीला हैं न्यारी, 
रामजी की निकली सवारी,
रामजी की लीला है न्यारी 

 

 

तुकाराम महाराज गाथा - अभंग - डोई वाढवूनि केश । भूतें आणिती अंगास ॥

 तुकाराम महाराज गाथा - अभंग - डोई वाढवूनि केश । भूतें आणिती अंगास ॥ 

डोई वाढवूनि केश । भूतें आणिती अंगास ॥१॥ तरी ते नव्हति संतजन । तेथें नाहीं आत्मखुण ॥२।।
मेळवूनि नरनारी । शकुन सांगे नानापरी ॥३॥ तुका म्हणे मैंद । नाहीं त्यापासीं गोविंद ॥४॥ 

ओवी : डोई वाढवूनि केश । भूतें आणिती अंगास ॥१॥ तरी ते नव्हति संतजन । तेथें नाहीं आत्मखुण ॥२।।

अर्थ : डोक्यावर केस वाढवून कित्येक ढोंगी आपल्या अंगामध्ये भुतें आणतात. पण तेवढ्याने ते संत होत नाहीत. कारण आत्मानुभवाची खूण तेथे नसते. 

भावार्थ : बरेच लोक असे असतात कि, ते आपल्या डोक्यावर केसांच्या जटा वाढवतात. अंगावर भस्म लावतात, गळ्यात मोठमोठया माळा घालतात व स्वतःला संत म्हणवतात. खरे तर हे लोक ढोंगी, पाखंडी असतात. त्यांना देवाविषयी, भक्तीविषयी काही ज्ञान नसते. परंतु खोटे ज्ञान सांगून लोकांना फसवण्याचा धंदा करतात. ह्या लोकांच्यात स्वार्थभाव दडलेला असतो. यांचे मन कधीही शुद्ध नसते. मन विषयांनी भरलेले असते. वरवर हे लोक संतांचा आव आणत असले तरी यांचे मन संसारचक्रात, मोहमायेत अडकलेले असते. त्यामुळे यांची भक्ती देवापर्यंत पोचू शकत नाही. त्यांच्या भक्तीत तेवढी ताकत नसते. त्यांच्यात आत्मानुभवाची खूण नसते म्हणजेच देवाने यांना दर्शन दिले आहे किंवा संकटकाळी देवाने यांना मदत केली आहे तसेच या लोकांनी देवाच्या मदतीने संकटात सापडलेल्या लोकांना सोडवले आहे असा काही त्यांना अनुभव आला नाही कारण त्यांच्या आत्म्याची ओळख देवाला कळली नाही. 

          खरे संत आहेत त्यांना केसांच्या जटा वाढवून, अंगाला भस्म फासून, अंगात भूते आणून संत म्हणवून घेण्याची गरज नसते. हे संत ईश्वरकार्यानेच संतपदाला पोहोचतात. त्यांचा जन्मच ईश्वरकार्यासाठी झालेला असतो. ईश्वरच त्यांचे हातून सत्कर्म घडवून आणत असतो. हि संतमंडळीसुद्धा ईश्वराने सांगितलेले कार्य करत असतात. ईश्वरभक्ती करा, त्याचे नामःस्मरण घ्या, शुद्ध आचरण ठेवा, नितीचा मार्ग अवलंबा, सत्याच्या मार्गावरून चाला ह्या ईश्वराने सांगितलेल्या गोष्टी लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचे काम हि संतमंडळी करत असतात. संतमंडळींनी संसार, घरदार, संपत्ती यांचा त्याग करून, मोहमयी जीवनापासून लांब जाऊन ईश्वरभक्तीत तल्लीन झालेले असतात. ईश्वरचिंतनात हरवून गेलेले असतात. अशावेळेस त्यांचा संपूर्ण देह ईश्वराशी एकरूप झालेला असतो. त्यांचे मन ईश्वराचे अधीन झालेले असते. त्यांना थोडावेळ का होईना ईश्वररूप प्राप्त होते. हा जो संतांना अनुभव येतो तो आत्मानुभव. हा आत्मानुभव ढोंगी संतांना येत नाही. म्हणूनच तुकाराम महाराज म्हणतात, "डोक्यावर केस वाढवून कित्येक ढोंगी आपल्या अंगामध्ये भुतें आणतात. पण तेवढ्याने ते संत होत नाहीत. कारण आत्मानुभवाची खूण तेथे नसते."

ओवी : मेळवूनि नरनारी । शकुन सांगे नानापरी ॥३॥ तुका म्हणे मैंद । नाहीं त्यापासीं गोविंद ॥४॥ 

अर्थ : काही मूर्ख, पुरुष व बायका यांना जमवून कित्येक नाना प्रकारचे शकुन सांगतात. तुकाराम महाराज म्हणतात, असल्या मैंदाजवळ खरोखर गोविंद रहात नाही. 

भावार्थ  : काही लबाड ढोंगी लोक 'मला देवाची कृपा झाली आहे, त्याच्या आज्ञेनेच मी तुमचे भविष्य (शकुन) सांगतो.' असे पुरुष व बायका यांना जमवून सांगत असतात. पुरुष व बायकाही अंधपणाने या ढोंगी, मूर्ख लोकांवर विश्वास ठेवतात. खरं तर हे लोक खोटेपणाने पुरुष व बायकांना आपल्या जाळ्यात ओढून फसवत असतात. मासेमारी करणारा पाण्यात गळ टाकून बसतो व खाण्याच्या आशेने मासे त्या गळाला फसतात. तसेच हे ढोंगी लोक खोटी भविष्यवाणी सांगण्याचा गळ टाकतात व स्त्री-पुरुष बरोबर याच्या गळाला फसतात. असे ढोंगी लबाड लोक आपले पोट भरण्यासाठी लोकांना फसवत असतात. त्यांचे मनात स्वार्थभाव दडलेला असतो. मनात लालसा उत्पन्न झालेली असते. या लालसेपोटीच त्यांनी शकुन (भविष्यवाणी) सांगण्याचा खोटा धंदा उघडलेला असतो. या ढोंगी लोकांचे मन कधीही शुद्ध नसते. देवाला आवडतो निस्वार्थ व शुद्ध भाव. तोच या ढोंगी-लबाड लोकांकडे नसतो म्हणूनच गोविंद (विठ्ठल) यांचेजवळ रहात नाही.